ΜΙΧΑΛΗΣ Κ. ΓΡΙΒΕΑΣ-ΦΑΡΟΣ ΣΚΙΩΝ/ The road (Havasi)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΡΙΒΕΑΣ

ΦΑΡΟΣ ΣΚΙΩΝ

Νουβέλα

* Στα δύο video διαβάζω τα αποσπάσματα: ΟΦΑΝΙΗΛ (μιλάει, αφηγείται ο ένας) και ΜΟΡΑΝΑ (μιλούν, αφηγούνται οι οκτώ).

Όση ώρα διάβαζα τη νουβέλα του Μιχάλη Γριβέα "Φάρος Σκιών", με βρίσκανε μυρωδιές θαλασσινού ιωδίου, αλλά και όλα τα αρώματα στις θύμησες της ελληνικής γραφής, καθώς η πέννα του σε παραπέμπει σε αυτά και στις μορφές, αυτές που με τη συγγραφική τους ιδιαιτερότητα, άφησαν το αποτύπωμά τους ανεξίτηλο στο χρόνο. 

Δεν ήταν καν σκέψη, ήταν αίσθηση καθώς αφέθηκα στη γλαφυρότητα της αφήγησής του και σύντομα, πολύ σύντομα, στην ταύτισή μου με τον ήρωά του. 

Στο blog αυτό εδώ, παρουσιάζω συνήθως ποιήματα και ποιητές. Όμως το ίδιο το blog έχει από την αρχή στοχεύσει στη μουσικότητα της λέξης. Στο δρόμο ανακάλυψα και την ποιητικότητα της κίνησης, και άρα τη μουσικότητα της εικόνας. Φαίνεται πως όλ' αυτά αποτελούν παραμέτρους μια ευρύτερης καλλιτεχνικής οντότητας που συνδυάζει σώμα, κίνηση, μουσική και λέξεις. Δεν ξέρω πως τη λένε, υπάρχει όμως, είναι εκεί τη βλέπουμε όλοι κι όταν συμβαίνει η ευτυχής συγκυρία της συνύπαρξης αυτής, μιλάμε για ένα καλλιτεχνικό αριστούργημα. 

Ο Μιχάλης Γριβέας μου έστειλε τα κύματα, την αγριεμένη θάλασσα, τη μοναχική μουσική της ψυχής, μου ξύπνησε αισθήματα οργής, θύμησες αντίστασης, πήγε τον ήρωά του μέχρι το τέλος στην ασυμβίβαστη επιλογή του, στο -μη παρέκει- με μόνη δυνατή κατάληξη το θάνατο. Αλλά ο ήρωας αυτός, ο στασιαστής ο επαναστάτης, ο αρνητής της ομαδοποίησης και της συγχώνευσης, ο οραματιστής της δραπέτευσης του ηλεκτρονίου από τον πυρήνα του, αυτός ο ήρωας, σε καμία περίπτωση δεν διεκδίκησε τη θέση του Θεού, δεν κοντραρίστηκε μαζί του, δεν τον αμφισβήτησε, και δεν τον συσχέτισε με τους υπόλοιπους πιστούς, συνεπιβάτες του πλοίου που εγκατέλειψε, πριν βυθιστεί. Αντίθετα το θρησκευτικό αίσθημα γίνεται εντονότερο καθώς οι συνθήκες του δυσκολεύουν κι άλλο, καθώς βλέπει τη ζωή του να κρέμεται από μια κλωστή, η επίκληση φτάνει στα χείλη του με σπαρακτικό τρόπο, η αδυναμία του σώματος τον υποτάσσει στην ανώτερη δύναμη, στην οποία έχει ακουμπήσει τις τελευταίες του ελπίδες για επιβίωση. 

Ο ήρωας του Μιχάλη Γριβέα το μόνο που επιθυμεί είναι να γλυτώσει, αν όχι τη ζωή του την ίδια, την ψυχή του από τον καταναγκασμό της ομαδικής βούλησης. Παλεύει με όλες του τις δυνάμεις για να κρατηθεί στη ζωή με την ίδια μανία που παλεύει για να ξεφύγει από τους διώκτες του, είναι ένας διπλός και άνισος αγώνας. Ένας αγώνας που δεν γίνεται να ακολουθήσει μέχρι το τέλος χωρίς την παρουσία ενός συμμάχου. Πραγματικού η φανταστικού, ο σύμμαχος του ενός απέναντι στους οκτώ που τον καταδίωκαν, ήταν ο ίδιος ο θεός που αυτοί πίστευαν πως εκτελούν τις εντολές του. 

Εδώ φαίνεται καθαρά η αντίθεση του συγγραφέα με το εκκλησιαστικό πρότυπο, η άλλη μετάφραση του βούλησης του Κυρίου, που είναι συνυφασμένη με την ελεύθερη βούληση του ανθρώπου. Και η ουτοπία του ήρωά του, βρίσκεται σε αυτό ακριβώς το σημείο. Η έννοια του επαναστάτη τελικά δεν έχει κτήτορες ιδεολογικούς. Είναι η αντίθετη σε οποιοδήποτε κατεστημένο συνείδηση, που αρνείται την πολτοποίησή της για χάρη του συνόλου. Είναι το γενναίο "Όχι" απέναντι σε κάθε ανεξερεύνητο "πιστεύω". Το "Όχι "ως μόνος τρόπος αντίστασης στον αφανισμό της μονάδας και λίγο πιο πέρα, απέναντι σε κάθε δοσμένο δόγμα και προκατάληψη, έξω από το μαντρί της ομοιογένειας, έξω από το κάδρο.

Γι' αυτό ταυτίστηκα μέχρι τα μπούνια με τον ήρωά του τον ένα κι όχι με τους διώχτες του, Ιαβέρηδες της ανθρώπινης βούλησης. Ακόμα κι επειδή, η δική μου σχέση με το θείο, είναι εξίσου μια τελείως προσωπική υπόθεση. 

Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Είναι και τα αρώματα της γλώσσας που έλεγα πιο πάνω. Τα περάσματα απ' όλες τις εποχές του γραπτού λόγου για να καταλήξουν μέσα στο Φάρο Σκιών, σαν πεζογραφημένη ποίηση συχνά, με λέξεις που χορεύουν σαν νεράιδες γύρω μας, με εικόνες εκπληκτικές που η κάμερα της σκέψης του  έχει συλλάβει. Να και γιατί μίλησα για συνύπαρξη ποίησης, εικόνας, μουσικής, κίνησης. Γιατί στο βιβλίο αυτό του Μιχάλη Γριβέα, βλέπεις, διαβάζεις, ακούς, αισθάνεσαι, κινείσαι. 

Είχα τη χαρά και την τιμή να γνωρίσω το Μιχάλη με τη συντροφό του Μανίνα στην παρουσίαση του δικού μου βιβλίου, στο δημαρχείο της Καισαριανής πρόσφατα, και τη χαρά να παραβρεθώ κι εγώ στην δική του παρουσίασή. Ένα επιτελείο αξιόλογων συντελεστών πλαισίωσε υπέροχα τη βραδιά, με ομιλίες και μουσική που ξεπροβόδισαν το βιβλίο του στο ταξίδι του προς τον τελικό του προορισμό, που είναι οι αναγνώστες. Ήταν ένα πολύ όμορφο και σε διάφορα σημεία, συγκινητικό μέσω της μουσικής και του λόγου ξεπροβόδισμα. Του αξίζει σαν βιβλίο και μια ανάλογη διαδρομή και δικαίωση μέσα στο χρόνο. Εύχομαι να τη βρει και να γίνει φάρος στις ψυχικές θαλασσοταρχές των αναγνωστών του. Καλοτάξιδος ο "φάρος" σου Μιχάλη μου. 

Διαλεγμένα αποσπάσματα από τη νουβέλα. (Είναι λίγα γιατί υπάρχουν και οι δυο αναγνώσεις από το βιβλίο στα βίντεο)

Ο ένας. 

"Εκείνοι με καλούσαν κοντά τους για να μην πνιγώ., αλλά εγώ ήξερα πως το μόνο που θα κέρδιζα ακολουθώντας τη μοίρα τους, αν γλίτωνα τώρα από τον υγρό τάφο, ήταν ένα χωμάτινο κιβούρι γεμάτο σκουλήκια που θα κατέτρωγαν το κορμί μου. Τίποτα πιο σίγουρο στον κόσμο δεν υπήρχε από το προδιαγεγραμμένο τέλος, το οποίο προσκυνούσαν και ευλογούσαν σαν θεϊκό κισμέτ. Μου ζητούσαν να γίνω ο ένατος της κομπανίας τους… Ιδού η αποθέωση της μοιρολατρίας!

Όχι, προτιμούσα να με ρουφήξει η απύθμενη αγκαλιά του Ποσειδώνα μετά από τιμημένη μάχη μαζί του, παρά να παραδοθώ στην οκνηρή υποταγή των άλλων οκτώ στον Πλούτωνα. Εγώ δεν ήρθα σε τούτον τον κόσμο, όπως αυτοί για να διαβάσω απλά τους δεδομένους νόμους του. Ήρθα, για να τους αλλάξω! Θα πάλευα μονάχος για το καινούργιο, το άγνωστο.

Οι οκτώ

«-Δε δικαιούμαστε να τον αφήσουμε στην πλάνη του. Χρωστάγαμε, στο όνομα της κοινής λογικής, να τον συνεφέρουμε. Να του αποδείξουμε ότι το υπερφίαλο «εγώ» του πρέπει να υποταχτεί στο σώφρον «εμείς»

 

Οι οκτώ (αλλού)

"Πόσο να αντισταθεί στον χάρο που καραδοκούσε όπως ο λύκος τα πρόβατα, να κατασπαράξει όποιον είχε την ατυχία -ή την καταστροφική έμπνευση- να ξεκοπεί από το κοπάδι…Κι εκείνο το απόκοσμο φως στο βάθος απάντηση είναι; Μήπως φωτίζοντας τον βέβαιο πνιγμό του μας τιμωρούσε που δεν τον εμποδίσαμε με τη βία, αναγκάζοντάς μας σαδιστικά να μη χάσουμε ούτε μια τραγική λεπτομέρεια; Ή πάλι μας δείχνει το δρόμο από εδώ και πέρα; Μήπως είναι μια «άνωθεν» προσταγή να κυνηγήσουμε το απολωλός πρόβατο, ώστε να του δώσουμε άλλη μια ύστατη ευκαιρία να σώσει την ψυχή του; Ό,τι και να ήταν -καντήλι εκκλησιάς, φάρος ή λαμπράδα-  οφείλαμε να τρέξουμε ξοπίσω του. Να προφτάσουμε τον φουκαρά, να τον αρπάξουμε από τη μοναχική του μοίρα και να τον επαναφέρουμε στο κοινό μας πεπρωμένο.

………..

Οι κίνδυνοι που περνούσαμε ζύγιζαν λιγότερο από το τρόπαιο της επανάκτησης του «χαμένου» ένατου και την επαναφορά στου στην κοινή μας κοίτη. Δεν μας λύγισαν ούτε δυο ακόμα ανατροπές και ο απαίσιος τριγμός που θρυμμάτισε, σμπαραλιάζοντας τελείως το γυάλινο κουβούκλιο της καμπίνας μας. Με την τελευταία προσευχή στο στόμα, να ευοδωθεί ο αγώνας και να σμίξουμε πάλι με τον «αντάρτη», σκοτείνιασαν τα πάντα γύρω μας και το νερό μας υποδέχτηκες στα κατάβαθά του!"

 

Ο ένας:

Χριστέ μου, γιατί διάλεξες εμένα να δώσω την ατελεύτητη μάχη μαζί τους; Ή μήπως τούτη η μάχη δεν έχει στόχο να νικήσω τους ίδιους, αλλά να άρω την κατάρα που εκτόξευσε ο πατέρας σου στους προπάτορές τους; Μπας και αυτός ο σκληρός αγώνας είναι η δική σου υπογράμμιση ότι δεν αρκεί ένα ρεσάλτο για να ξεφύγω από την πατρογονική τους καταδίωξη; Είναι μήπως μια ακόμη μάχη που προστάζεις να δώσω με δαύτους, για να σε πείσω ότι ποτέ, με τίποτε, ό,τι και να μου συμβεί, δεν θα συμβιβαστώ με την ειμαρμένη τους;

 

Οι οκτώ:

"Δεν μπορούσαμε να τον αφήσουμε ελεύθερο να κάνει ό,τι θέλει. Αυτό ισοδυναμούσε με την καταδίκη του, αφού εκείνος αδυνατούσε να καταλάβει ότι η μοναδική ελπίδα σωτηρίας ήταν να μοιραστεί την τύχη του μαζί μας. Η μοναχική του πορεία ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Έπρεπε να τον σταματήσουμε πάση θυσία.

"-Πάση θυσία;" μουρμούρισε ντροπαλά μια από τις κοπέλες της συντροφιάς μας.

"-Πάση θυσία, χωρίς αμφιβολία", απάντησε χωρίς χάσιμο χρόνου ένας από τους άντρες."

Βιογραφικό του δημιουργού

Ο Μιχάλης Γριβέας του Κωνσταντίνου είναι συγγραφέας, μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών. Γεννήθηκε το 1955 στην Αθήνα και κατοικεί στην Αγία Παρασκευή Αττικής. Είναι παντρεμένος με τη Μανίνα Μπαζαίου και πατέρας του Κωνσταντίνου και της Χρυσάνθης.

Σπούδασε στο τμήμα Τοπογράφων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές Περιφερειακής Ανάπτυξης (χωροταξίας) στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στην Αθήνα.

Εργάστηκε ως μελετητής Τοπογράφος μηχανικός – χωροτάκτης. Δραστηριοποιείται κοινωνικά από φοιτητής μέχρι σήμερα.

• 11 έργα του (2 μυθιστορήματα, 2 νουβέλες & 7 διηγήματα) έχουν βραβευτεί σε ισάριθμους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, αποσπώντας 4 Α΄ βραβεία.

• Έχουν παιχτεί 3 θεατρικοί μονόλογοι με βάση διηγήματα ή αποσπάσματα βιβλίων του.

• Το διήγημά του «Ανελκύστε τη Σελήνη» έχει γίνει ραδιοφωνικό Audio.

• Λαμβάνει μέρος ως κριτής σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς.

Προηγούμενα βιβλία του:

• «Λίλιθ και Λασθινία», μυθιστόρημα, 2020, εκδοτικός οίκος «ΕΛΚΥΣΤΗΣ».

• «Ανελκύστε τη Σελήνη», συλλογή διηγημάτων, 2019, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».

• «Άκρον», μυθιστόρημα, 2016, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».

• «Ο θεός της ρουλέτας», μυθιστόρημα, 2015, δεύτερη έκδοση 2018, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ»

• «Η γυάλα», μυθιστόρημα, 2014, εκδοτικός οίκος «ΙΩΛΚΟΣ».

https://biblionet.gr/

Για το soundforwords, Ελένη Μπάλιου